I. GİRİŞ

7552 sayılı İklim Kanunu (“Kanun”), 9 Temmuz 2025 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Kanun’un amacı yeşil büyüme vizyonu ve net sıfır emisyon (yani sera gazı emisyonlarında net artış olmaması) hedefi doğrultusunda iklim değişikliği ile mücadele etmektir.

Kanun çerçevesinde yayınlanması gereken ikincil düzenlemelerden birisi olan Türkiye Emisyon Ticaret Sistemi Yönetmeliği Taslağı (“Taslak”), İklim Değişikliği Başkanlığı’nın (“Başkanlık”) internet sitesinde yayınlanarak 4 Ağustos 2025 tarihine kadar kamuoyu görüşüne açılmıştır. İşbu bilgi notu, Taslak hakkında genel bilgiler içermektedir.

II. EMİSYON İZNİ

Taslak, sera gazı[1] emisyonu (salınım) yapan aşağıdaki işletmelerin; Emisyon Ticaret Sistemine katılımını ve buna bağlı olarak emisyona neden olan faaliyetlerini, İklim Değişikliği Başkanlığı’nın iznine bağlı kılmaktadır:

SINIF	KRİTER	İZİN GEREKSİNİMİ
Kategori A	Biyokütleden kaynaklanan CO2 hariç, transfer edilen CO2 dahil, kurulu kapasitesine göre ihtiyatlı olarak hesaplanmış yıllık emisyonu 50.000 ton CO2 (eşd)’ye eşit veya daha az olan tesis	Yok.
Kategori B	Biyokütleden kaynaklanan CO2 hariç, transfer edilen CO2 dahil, kurulu kapasitesine göre ihtiyatlı olarak hesaplanmış yıllık emisyonu 50.000 ton CO2 (eşd)’den fazla ve 500.000 ton CO2(eşd)’ye eşit veya daha az olan tesis	Var.
Kategori C	Biyokütleden kaynaklanan CO2 hariç, transfer edilen CO2 dahil, kurulu kapasitesine göre ihtiyatlı olarak hesaplanmış yıllık emisyonu 500.000 ton CO2 (eşd)’den fazla olan tesis	Var.

Emisyon izni için Taslak Ek-3’te yer alan bilgi belgeler talep edilmektedir. Bunlar arasında önemli hususlar şunlardır:

1. Kategori B için 2 yıl emisyon izleme alanında tecrübeli 1 mühendis, kategori C için 3 yıl emisyon izleme alanında tecrübeli 2 mühendis istihdamı ya da bu kriterleri sağlayan danışmanlık firması ile çalışılması zorunludur.
2. Emisyon izleme planı hazırlanmalıdır.
3. Başkanlığın her türlü bilgi ve belgeyi talep etme yetkisi bulunmaktadır.

İzin başvuruları, her bir tesis için ayrı ayrı yapılmalıdır. İzin başvuru ve işlemleri elektronik ortamda yürütülecektir. Alınacak izinler 5 yıl süreyle geçerli olup, sürenin dolmasından 6 ay önce yenileme başvurusu yapılması gerekmektedir. İzin süresince, iznin güncellenmesini gerektirecek durumlar, Başkanlığın çıkaracağı usul ve esaslar çerçevesinde değerlendirilecektir.

III. EMİSYON DENETİMLERİ

Taslak Ek-1’de yer alan faaliyetler ve sera gazı emisyonlarını gerçekleştirenler, izleme, raporlama ve doğrulama faaliyetlerini gerçekleştirmek zorundadır. Bu faaliyetlerden herhangi birini gerçekleştiren işletmelerin, Ek-1’de listelenen diğer faaliyetleri de kapasite gözetmeksizin Taslak kapsamındaki yükümlülüklere dahil olacaktır.

Taslak Ek-6’da yer alan ilkelere göre sera gazı emisyonlarının izlenmesi gerekmektedir. Bu kapsamda, Başkanlıkça belirlenecek usul ve esaslar çerçevesinde ve işletmelerce hazırlanacak izleme planına uygun hareket edilmelidir. İzleme planlarının, ilk izlemeye başlanmasından 6 ay önce onaylanmak üzere Başkanlığa gönderilmesi zorunludur. İlk izleme planları ise 2025 Aralık ayının son iş gününe kadar Başkanlığa sunulmalıdır. Başkanlığın bu süreyi uzatma yetkisi bulunmaktadır.

İzleme yükümlülerinin, hazırladıkları raporları Başkanlığa sunmadan önce doğrulatma yükümlülüğü bulunmaktadır. Bu doğrulama işlemleri, Merkezi Elektronik Doğrulayıcı Kuruluş Atama Sistemi (MEDAS) tarafından atanmış, akredite doğrulayıcı kuruluşlar tarafından gerçekleştirilecektir.

İzleme yükümlüleri, her yıl 30 nisana kadar, bir önceki takvim yılının sera gazı emisyonlarının ve faaliyet seviyelerini Başkanlığa, Taslak Ek-6’daki ilkelere uygun şekilde raporlamakla yükümlüdür.

Taslak kapsamındaki işletmeler, ilgili tüm verilerini ve bilgi kayıtlarını en az 10 yıl süreyle saklar ve talep üzerine bu belgeleri niteliğine uygun düştüğü ölçüde ilgili idarenin incelemesine sunar.

IV. KARBON PİYASALARI

A. Karbon Piyasalarının İşleyişi ve Amaçları

Karbon piyasalarının işleyişi ve amaçları özetle aşağıdaki şekilde olacaktır:

1. Her yıl ETS üst sınırı (ETS sistemine dahil işletmelerin alacağı ücretsiz tahsisatlar, birincil piyasada satılan tahsisatlar ile kullanılması durumunda ek rezerv miktarlarının toplamı) belirlenir.
2. İlgili işletme, teslim etmesi gereken tahsisatı ücretsiz tahsisatlardan, birincil piyasadan ve ikincil piyasadan temin eder ve bunu teslim eder.
3. Her yıl, tahsisatların azaltılması veya teslim yükümlülüklerinin arttırılması yoluyla emisyonun sıfıra indirilmesi hedeflenir.
4. Kurulan bu piyasa yoluyla emisyon salınımının mali bir yük haline getirilmesi hedeflenmektedir ve bu maliyetin yaratacağı baskı emisyon hedefine varmada bir katalizör olarak kullanılmaktadır.

B. Tahsisatlar

Misli nitelikte, devredilebilen, kaydi olarak ihraç edilen ve belirli bir süre boyunca bir ton karbondioksit eşdeğerinde sera gazı emisyon hakkı anlamına gelen tahsisatları kullanmak suretiyle işletmeler; sera gazı emisyon raporlarında belirtilen miktar kadar tahsisatı teslim etmek zorundadırlar. Bu tahsisatların kaynakları şunlardır:

1. Birincil piyasa: Başkanlık tarafından duyurulacak takvime uygun şekilde ihale ile tahsisat satışı.
2. İkincil piyasa: ETS ‘ye kayıtlı işletmelerin birbirleri arasında gerçekleştirebilecekleri alım satım işlemleri (ücretsiz tahsisatlar ile birincil piyasadan satın alınan tahsisatlar, ikincil piyasada satılabilir).
3. Ücretsiz tahsisatlar: Karbon Piyasası Kurulu’nun (“Kurul”) alt tesisler özelinde faaliyet seviyelerine dayanılarak yapılacak hesaplamalarla belirlenen oranda, işletmelere ücretsiz şekilde tahsisat sağlanması (bu tahsisatlar işletme hesaplarına EPDK tarafından çıkarılacak yönetmeliğe uygun şekilde transfer edilecektir).
4. Denkleştirme: Türkiye sınırları içerisindeki projelerden, Başkanlıkça çıkarılacak yönetmeliğe uygun şekilde elde edilebilecek karbon kredileri bu kapsamda değerlendirilmektedir.

Ücretsiz tahsisatların alınabilmesi için, ilgili işletmelerin gerekli sera gazı emisyon izin koşullarını devam ettirmeleri aranmaktadır. Başvuruların, Ulusal Tahsisat Planı’nın yayınlanmasından itibaren 15 iş günü içerisinde yapılması gerekmektedir.

Her türlü tahsisatların geçerlilik süresi, kural olarak ihraç edilmelerinden itibaren ilgili uygulama dönemi sonuna kadardır. Birinci uygulama dönemi, 2028 yılına ait sera gazı emisyonları ile başlayıp kategori B ve kategori C tesislerini kapsar. Birinci uygulama dönemi 2035 yılına ait sera gazı emisyonları ile sona erer.

C. Tahsisat Teslim Yükümlülüğü

İlgili işletmelerin, her bir tesis için tahsisat teslim yükümlülüğünü, sistem yılını kapsayan doğrulanmış sera gazı emisyon raporlarındaki miktara denk gelecek şekilde yükümlülük yılının Kasım ayı son iş gününe kadar yerine getirmesi gerekmektedir. Teslim yükümlülüğünün yerine getirilmemesi halinde; işletmeye hem idari yaptırımlar uygulanacak hem de teslim edilmeyen tahsisat miktarının bir sonraki yılda (telafi yılı) teslimi talep edilecektir.

Teslim yükümlülüğünün yerine getirilmesi amacıyla, aşağıdaki koşulları sağlayan işletmeler için Kurul’un onayı ile ihraç edilecek ilave tahsisatlara ek rezerv adı verilmektedir. Ek rezervden faydalanma koşulları şunlardır:

1. Alt tesislere bağlı emisyon yoğunluklarında artış olmaması,
2. Tesisin %70’den fazla ücretsiz tahsisat alması durumunda, işletmenin tesisi için aldığı ücretsiz tahsisat miktarına eşit sayıda tahsisat miktarını ilgili tesis için teslim etmiş olması,
3. Tesisin %70’den az ücretsiz tahsisat alması durumunda, işletmenin tesise ilişkin yükümlülüğünün teslim tarihi itibarıyla en az %70’ini ilgili tesis için yerine getirmiş olması ve hesabında tahsisat bulunmaması.

Ek rezervde sunulacak tahsisat fiyatı, Kasım ayının son iş günü itibarıyla hesaplanan son 3 aya ait birincil piyasa ağırlıklı ortalama tahsisat fiyatı ile son 3 aya ait ikincil piyasa ağırlıklı ortalama tahsisat fiyatından yüksek olanının %50 fazlasına denk gelecek şekilde belirlenir.

D. Piyasa İstikrar Mekanizmaları

Her piyasada ihtiyaç olduğu gibi karbon piyasalarında da istikrarı sağlamak için bazı enstrümanlara (tahsisatlara ilişkin fiyat istikrarını sağlamak amacıyla gerçekleştirilen iş ve işlemler) gereksinim bulunmaktadır. Taslağın bu kapsamda öngördüğü mekanizmalar şunlardır:

1. Piyasa istikrar rezervi: Tahsisatların fiyat ve miktarında gerçekleşen değişim dikkate alınarak, fiyat istikrarını sağlamak amacıyla birincil piyasada gerçekleştirilecek işlemlerde kullanılacak tahsisatlar olarak tanımlanmıştır. Fiyatın istikrarsızlaştığı hallerde bu rezerv kullanılarak yapılacak işlemlerle fiyatın istikrara kavuşturulması hedeflenmektedir.
2. Piyasa esneklik mekanizması: Taslak, tahsisatların ilgili uygulama döneminin sonraki yıllarında kullanılması (bankalama) ve uygulama dönemi içindeki sonraki yıllara ait tahsisatların, mevcut teslim yılı için kullanılması (ödünç alma) işlemi gibi piyasa esneklik mekanizmaları oluşturulabileceğini öngörmektedir.
3. Fiyat belirleme mekanizmaları: ETS piyasasında uygulanacak asgari ve azami karbon fiyatı aralıkları, Kurul tarafından belirlenebilecektir.
4. Denkleştirme: Türkiye sınırları içerisindeki projelerden, Başkanlıkça çıkarılacak yönetmeliğe uygun şekilde elde edilebilecek karbon kredileri, tahsisat teslim yükümlülüğünün %10’unu geçmeyecek şekilde kullanılabilecektir. Böylelikle Taslak, birincil ve ikincil piyasa harici bir tahsisat kaynağı yaratmaktadır.

V. PİLOT DÖNEM

ETS için pilot dönem, 2026 ve 2027 yılları olarak belirlenmiştir. Bu dönemde ETS kapsamında olacak işletmeler, aşağıdaki alanlarda kategori B ve C tesisleri işletenler olarak belirlenmiştir:

1. Toplam anma ısıl gücü 20 MW ve üzeri tesislerde yakıtların yakılması (tehlikeli veya evsel atıkların yakılması hariç) sonucu elektrik üretimi,
2. Kok üretimi,
3. Metal cevheri (sülfür cevheri dâhil) kavrulması, sinterlenmesi veya peletlenmesi (sadece demir-çelik ve alüminyum sektörleri),
4. Kapasitesi 2,5 ton/saat ve üzeri olan, sürekli döküm de dâhil olmak üzere, demir, temper ve/veya çelik üretimi ve dökümü (birincil veya ikincil ergitme),
5. Toplam anma ısıl gücü 20 MW ve üzeri yakma üniteleri kullanılarak demir içeren metallerin (demirli alaşımlar dâhil) üretimi veya işlenmesi,
6. Birincil alüminyum veya alümina üretimi,
7. Toplam anma ısıl gücü 20 MW ve üzeri yakma üniteleri kullanılarak ikincil alüminyum üretimi,
8. Toplam anma ısıl gücü (indirgeme maddesi olarak kullanılan yakıtlar dâhil) 20 MW ve üzeri yakma üniteleri kullanılarak alaşımların üretimi, rafine edilmesi, dökümhane dökümü, vb. dâhil olmak üzere demir dışı metallerin üretimi veya işletilmesi (sadece çelik ve alüminyum sektörleri),
9. Günlük kapasitesi 500 ton ve üzeri döner fırınlarda veya günlük kapasitesi 50 tonu aşan diğer ocaklarda klinker üretimi,
10. Nitrik asit üretimi,
11. Amonyak üretimi.

Pilot döneme dair özel kurallar şunlardır:

1. İşletmelere, kıyas yöntemine (sektörel faaliyet katsayısı ile alt tesis özelinde faaliyet seviyelerinin çarpılmasıyla elde edilecek değer) göre %100 ücretsiz tahsisat sağlanır.
2. Başkanlık tarafından pilot dönemin başlatılabilmesi için kapsamdaki işletmelere avans tahsisat verilebilir.
3. Pilot dönemde denkleştirme işlemi yapılamayacaktır.
4. Pilot dönemdeki tahsisatlar sadece pilot dönem için, en geç 30 Nisan 2029 tarihine kadar kullanılabilecektir.
5. Pilot dönemde idari para cezaları %80 azaltılmış olarak uygulanacaktır.

[1] Karbon Dioksit (CO2), Metan (CH4), Diazot Oksit (N2O) Hidroflorokarbonlar (HFC’ler), Perflorokarbonlar (PFC’ler), Sülfür Hegzaflorid (SF6)