sergfewgjg
I. GİRİŞ
Bu bilgi notu, 20.02.2025 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde teklif edilen İklim Kanunu Taslağı’nda (bundan sonra “Kanun”) yer alan temel düzenlemeleri ve öngörülen kurumsal yapıyı ana hatlarıyla özetlemektedir.
Kanunun Amaç ve Kapsamı:
-
Amaç: İklim değişikliğiyle mücadeleyi “yeşil büyüme vizyonu” ve “net sıfır emisyon” hedefleriyle kurumsal zemine oturtmak; 2053 sıfır emisyon hedefine ulaşmak.
-
Kapsam: Sera gazı emisyonlarının azaltılması ve iklim değişikliğine uyuma yönelik mevzuat, kurumsal yapı ve teşvik mekanizmalarının düzenlenmesi.
II. İKLİM DEĞİŞİKLİĞİYLE MÜCADELEDE YÖNTEM VE STRATEJİLER
Kanun, iklim değişikliğiyle mücadeleyi iki temel sütun üzerine inşa etmektedir:
1. Sera Gazı Emisyonlarının Azaltımı
-
Ulusal Katkı Beyanı (UKB) ve net sıfır emisyon hedefi doğrultusunda enerji verimliliği, döngüsel ekonomi ve yenilenebilir enerji yatırımları desteklenir.
-
Orman, tarım ve sulak alanların korunması ve genişletilmesiyle karbon yutak kapasitesinin artırılması hedeflenir.
2. İklim Değişikliğine Uyum
-
Bölgesel risk analizleriyle afet, kuraklık, gıda güvenliği ve halk sağlığına yönelik önleyici tedbirler geliştirilir.
-
Yerel düzeyde İl İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulları ve Yerel İklim Değişikliği Eylem Planları hazırlanması zorunlu kılınır.
Kurumsal Yapı:
-
İklim Değişikliği Başkanlığı, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı bünyesinde iklim politikalarının ana koordinatörü olarak görevlendirilmiştir.
-
Valilikler başkanlığındaki il kurulları, yerel ihtiyaçlara özel çözümler geliştirir.
-
Strateji ve eylem planlarının dönemsel olarak hazırlanması ve güncellenmesi zorunludur.
III. EMİSYON TİCARET SİSTEMİ (ETS)
Kanun, sera gazı emisyonlarına tavan getiren bir Emisyon Ticaret Sistemi (ETS) kurarak, emisyon haklarının piyasa üzerinden ticaretini öngörmektedir.
Temel Esaslar:
-
Sera gazı emisyon izni alma zorunluluğu getirilir.
-
İlgili sektörler, yıllık doğrulanmış emisyon raporlarını sunar ve karşılığında tahsisat teslim eder.
-
Yükümlülüklerin yerine getirilmemesi durumunda idari para cezaları ve ilave tahsisat yükümlülükleri uygulanır.
ETS Kapsamındaki Aktörler:
-
Karbon Piyasası Kurulu: Politika ve karar organı. Ücretsiz tahsisat oranlarını ve karbon kredisi kullanımını belirler.
-
Piyasa İşletmecisi (EPİAŞ): Karbon piyasasındaki işlemleri organize eder.
-
Merkezi Uzlaştırma Kuruluşu: Teminat ve nakit takas süreçlerinden sorumludur.
Karbon Kredileri ve Finansman:
-
Gönüllü veya yasal çerçevede geliştirilen projelerden elde edilen karbon kredileri, ETS yükümlülüklerinde kullanılabilecektir.
-
ETS gelirleri ve idari cezaların bir bölümü, yeşil teknoloji, yenilenebilir enerji ve Ar-Ge projeleri için özel bütçeye aktarılır.
-
Finansman mekanizmaları “Türkiye Yeşil Taksonomisi” esaslarına göre sınıflandırılacaktır.
IV. İDARİ YAPTIRIMLAR VE DENETİM
-
Kanun m.14, iklim değişikliği ile mücadeleye ilişkin birçok fiil için idari para cezaları öngörmektedir.
-
Her bir fiil için ceza üst sınırı 50.000.000,00 TL olarak belirlenmiştir.
Denetim Yetkisi:
-
İklim Değişikliği Başkanlığı’na aittir.
-
Başkanlığa bağlı taşra teşkilatları da denetim faaliyetlerine destek verir.
V. DEĞERLENDİRMELER
İklim Kanunu Taslağı, sera gazı emisyonlarının azaltılması ve iklim değişikliğine uyum sağlanmasını kurumsal bir çerçeveye oturtmaktadır.
-
Yeşil büyüme ve net sıfır hedefleri doğrultusunda ETS gibi piyasa tabanlı araçlar, yasal yükümlülükler, yaptırımlar ve finansman mekanizmaları öngörülmektedir.
-
Kamu, özel sektör ve yerel yönetimlerin katılımıyla kapsamlı bir iklim rejimi oluşturulmaktadır.
Sonuç olarak:
Taslağın yasalaşması hâlinde, kurum ve işletmeler için emisyon izni, karbon kredisi ticareti gibi alanlarda yeni yükümlülükler doğacaktır. Bu nedenle sürecin yakından takip edilmesi önerilmektedir.