İKLİM KANUNU TEKLİFİ HAKKINDA BİLGİ NOTU
I. GİRİŞ
Bu bilgi notu, 20.02.2025 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisinde teklif edilen İklim Kanunu
Taslağı’nda (bundan sonra “Kanun”) yer alan temel düzenlemeleri ve öngörülen kurumsal
yapıyı ana hatlarıyla özetlemektedir. Kanunun amaç ve kapsamı aşağıdaki şekildedir:
• Amaç: İklim değişikliğiyle mücadeleyi “yeşil büyüme vizyonu” ve “net sıfır emisyon”
hedefleriyle kurumsal bir zemine oturtmak ile 2053 sıfır emisyon hedefine ulaşmak.
• Kapsam: Sera gazı emisyonlarının azaltılmasına ve iklim değişikliğine uyum faaliyetlerine
ilişkin mevzuatı, kurumsal yapıyı ve teşvik mekanizmalarını düzenlemek.
Bu çerçevede Kanun; planlama ve uygulama araçları (ör. strateji ve eylem planları), idari
yaptırımlar, karbon piyasası ve Emisyon Ticaret Sistemi (ETS) gibi konular hakkında temel niteliği
taşıyacak çerçeve hükümler içermektedir.
Kanuna göre iklim değişikliği ile mücadelede, ülkemizin ortak fakat farklılaştırılmış sorumluluklar
ve göreceli kabiliyetler ilkesi dikkate alınarak, eşitlik, iklim adaleti, ihtiyatlılık, katılım,
entegrasyon, sürdürülebilirlik, şeffaflık, adil geçiş ve ilerleme yaklaşımları esas alınacaktır.
II. İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE MÜCADELEDE YÖNTEM VE STRATEJİLER
İklim değişikliğiyle mücadele, Kanunda iki temel sütuna dayanmaktadır:
1. Sera Gazı Emisyonlarının Azaltımı:
• İlgili kurum ve kuruluşların emisyon azaltımı ile ilklim değişikliğine uyum hedeflerini
beyan ettikleri Ulusal Katkı Beyanı (UKB) ve net sıfır emisyon hedefi doğrultusunda
enerji verimliliği, döngüsel ekonomi ve yenilenebilir enerji yatırımları desteklenir.
• Orman, tarım ve sulak alanların korunması ve genişletilmesiyle karbon yutak
kapasitelerinin artırılması öngörülür.
2. İklim Değişikliğine Uyum:
• Bölgesel risk analizleri yapılarak afet, kuraklık, gıda güvenliği ve halk sağlığı açısından
önleyici tedbirler geliştirilir.
• Yerel düzeyde “İl İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulları” ile “Yerel İklim Değişikliği
Eylem Planları” hazırlanması zorunlu kılınır.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı bünyesindeki İklim Değişikliği Başkanlığı iklim
politikasının ana koordinatörü olarak konumlandırılmıştır.
Kanuna göre yerel düzeyde iklim değişikliği eylem planları hazırlanacaktır. Vali başkanlığındaki
İl İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulları, illerin ihtiyaçlarına özel çözümler geliştirecektir. İklim
değişikliği ile mücadeleye dair strateji ve eylem planlarının dönemsel olarak hazırlanması ve
güncellenmesi de hükme bağlanmıştır.
III. EMİSYON TİCARET SİSTEMİ (ETS)
Kanun, sera gazı emisyonlarına tavan getiren bir “Emisyon Ticaret Sistemi” kurarak emisyon
haklarının (tahsisat) piyasa üzerinden ticaretini öngörmektedir. ETS kapsamında sera gazı
emisyon izni alma zorunluluğu getirilmektedir.
İlgili sektörler, doğrulanmış yıllık emisyon raporlarını sunarak emisyon miktarına denk tahsisat
teslim etmekle yükümlüdür. Bu yükümlülüğünün yerine getirilmemesi halinde ise idari para
cezaları ve ilave tahsisat teslim yükümlülükleri öngörülmektedir.
Kanun çerçevesinde ETS kapsamında oluşturulacak aktörler şunlardır:
• Karbon Piyasası Kurulu: Üst düzeyde politika ve karar organıdır; ETS kapsamında
hangi sektörlerde, ne kadar ücretsiz tahsisat verileceğine ya da denkleştirme
(karbon kredisi kullanımı) oranlarına karar verir.
• Piyasa İşletmecisi (EPİAŞ): Karbon piyasasındaki alım-satım işlemlerini organize eder
ve yönetir.
• Merkezi Uzlaştırma Kuruluşu: Teminat yönetimi ve nakit takas süreçlerinden
sorumludur.
Özel veya kamu kaynaklı karbon azaltım projelerinden elde edilen karbon kredileri, ETS
kapsamındaki yükümlülüklerin bir bölümünü karşılamada kullanılabilecektir. Bu uygulama,
karbon piyasalarında gönüllü veya yasal düzenlemeler doğrultusunda geliştirilen projelerin hız
kazanmasını amaçlamaktadır.
Kanuna göre, karbon piyasası gelirleri ve idari cezaların bir kısmı özel bir bütçe kalemine
aktarılacak; böylelikle yeşil teknoloji yatırımları, yenilenebilir enerji projeleri ve Ar-Ge faaliyetleri
desteklenecektir. Finansman mekanizmaları, “Türkiye Yeşil Taksonomisi” doğrultusunda
sınıflandırılacak ve ülkenin sürdürülebilir yatırım kapasitesi artırılmaya çalışılacaktır.
IV. İDARİ YAPTIRIMLAR VE DENETİM
Kanun m. 14 ile iklim değişikliği ile mücadele hususunda birçok konuda idari para cezaları
düzenlenmiştir. Aynı madde her bir fiil için uygulanacak idari para cezasının üst sınırını ise
50.000.000,00 TL olarak çizmiştir.
Denetim Yetkisi ise İklim Değişikliği Başkanlığına tanınmıştır. Başkanlığın bağlı olduğu Çevre,
Şehircilik ve İklim Değişikliği taşra teşkilatı da Başkanlığa, denetim faaliyetlerinde destek olmak
üzere görevlendirilmiştir.
V. DEĞERLENDİRMELER
İklim Kanunu Taslağı, sera gazı emisyonlarının azaltılması ve iklim değişikliğinin olumsuz etkilerine
uyum sağlanmasını kurumsal bir çerçeveye oturtmaktadır. Yeşil büyüme ve net sıfır emisyon
hedefleri doğrultusunda ETS gibi piyasa tabanlı araçlar, yasal yükümlülükler, yaptırımlar ve
finansman mekanizmaları öngörülmekte; ilgili tüm paydaşların (kamu, özel sektör, yerel
yönetimler) katılımıyla kapsamlı bir iklim rejimi tesis edilmektedir.
Bu taslağın yasalaşması halinde, kurumların ve işletmelerin emisyon izni prosedürü veya karbon
kredisi ticareti gibi pek çok alanda yeni yükümlülükleri doğacaktır. Dolayısıyla taslağın
kanunlaşma sürecinin yakından takip edilmesi önerilmektedir.
