- Giriş
7 Temmuz 2022 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanan 7416 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’a (‘’Kanun’’) dair ikincil düzenleme olan Elektronik Ticaret Aracı Hizmet Sağlayıcı ve Elektronik Ticaret Hizmet Sağlayıcılar Hakkında Yönetmelik 29 Aralık 2022 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Yönetmelik, Kanun’da vasıtasıyla getirilen yeniliklere ilişkin olarak daha detaylı hükümler ortaya koymaktadır.
- Elektronik Ticaret Aracı Hizmet Sağlayıcıların Gruplandırılması
Kanun’da getirilen işlem hacimlerine göre elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıların (“ETAHS”) gruplandırılması yaklaşımı, Yönetmelik’te de aynen korunmuştur. Bu kapsamda Yönetmelik aşağıdaki tanımları getirmektedir:
- Orta Ölçekli ETAHS: Bir takvim yılındaki net işlem hacmi 10 milyar TL üzerinde olanlar,
- Büyük Ölçekli ETAHS: Bir takvim yılındaki net işlem hacmi 30 milyar TL üzerinde olanlar ile iptal ve iadeler hariç işlem sayısı 100 bin adedin üzerinde olanlar,
- Çok Büyük Ölçekli ETAHS: Bir takvim yılındaki net işlem hacmi 60 milyar TL üzerinde olanlar ile iptal ve iadeler hariç işlem sayısı 100 bin adedin üzerinde olanlar.
Yukarıda sayılan gruplandırma, aynı zamanda bir pazaryerinde veya kendi platformunda satış yapan satıcılar için (bu kişiler elektronik ticaret hizmet sağlayıcı (“ETHS”) olarak tanımlanmaktadır) de öngörülmektedir.
- Elektronik Ticarette Bilgi Verme Yükümlülüğü
ETHS ve ETAHS’nin kendi elektronik ticaret ortamında kimlik ve iletişim bilgileri ile mensubu olduğu meslek odasının meslek kurallarına yer vermesi gerektiği Yönetmelik ile belirlenmiştir. ETAHS, kendi platformu üzerinden satış yapan satıcıların (yani ETHS’lerin); söz konusu bilgileri yayınlayabilmesi için alan tahsisi yapmakla da yükümlü kılınmıştır.
Yönetmeliğin getirdiği önemli bir yükümlülük ise, pazaryerinde satış yapan kişilerin kimlik ve iletişim bilgilerinin ETAHS tarafından doğrulanmasıdır. Buna göre ETAHS kendisine bildirilen kişilerin bilgilerini kamuya açık kaynaklardan ya da satıcının paylaştığı belgelerden doğrulamak zorundadır. Doğrulama işleminin yapılamaması halinde; ilgili satıcının platformda faaliyet göstermesine izin verilmeyecektir. Ayrıca her takvim yılının ilk üç ayı içerisinde bahse konu satıcı bilgilerin doğruluğunun ETAHS tarafından doğruluğunun kontrolü gerekmektedir. Bu kontrol neticesinde bilgileri güncel olmayan satıcıların bilgileri en fazla 3 iş günü içerisinde düzeltilmelidir. Bu sürenin aşılması halinde satıcının yeni sipariş alması engellenmelidir.
Daha önceki yönetmelikte mevcut olan işlem rehberi hazırlama yükümlülüğü; Yönetmelikte de devam etmektedir.
- ETAHS’nin İrtibat Kişisi Atama Yükümlülüğü
ETAHS, kamu kurum ve kuruluşlarının kendisiyle doğrudan iletişim kurmasına imkân sağlayacak en az bir gerçek veya tüzel kişiyi irtibat noktası olarak belirler ve bu kişinin iletişim bilgilerini ETBİS üzerinden Ticaret Bakanlığı’na bildirir.
- Hukuka Aykırı İçerikler ve Fikri Mülkiyet Hakkı İhlalleri
ETAHS, kendisine iletilen hukuka aykırı içerik ya da fikri mülkiyet ihlallerine ilişkin başvurularda, 48 saat içerisinde ilgili ihlal konusu hususu yayından kaldırmakla yükümlü kılınmıştır. Hukuka aykırı içeriklerin ayrıca ETAHS tarafından ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına bildirilmesi gerekmektedir.
Fikri mülkiyet ihlali başvuruları için ise, ihlal başvurusundan etkilenen tarafa yine ETAHS’ye itiraz etme hakkı tanınmıştır. İtiraz başvurusunun 24 saat içerisinde ETAHS tarafından sonuçlandırılması gerekmektedir.
- Elektronik Ticarette Haksız Ticaret Uygulamaları
ETAHS tarafından satıcıların ticari faaliyetlerini bozan ya da bozma ihtimali olan, satıcıların karar verme yeteneğini azaltan ya da satıcıları belirli bir karar almaya zorlayarak normal şartlarda satıcıların taraf olmayacakları ticari ilişkilere satıcıları taraf kılan uygulamaların haksız olduğu kabul edilmektedir. Yönetmelik ile aşağıdaki uygulamaların özellikle haksız ticaret uygulaması olarak kabul edileceği de belirtilmektedir:
- Satıcıya yapılacak ödemelerin, ücretin pazaryerine ulaşması (veya pazaryerini ekonomik bütünlüğünde olan ödeme ya da elektronik para kuruluşuna ulaşması) ve siparişin tesliminden itibaren 5 iş gününden uzun sürede yapılması,
- Satıcıların kampanyalı satışlara zorlanması,
- Pazaryerine dahil olmaya ilişkin sözleşmenin net hükümler içermemesi veya pazaryerine tek taraflı değişiklik imkânı verilmiş olması,
- Sözleşmede belirtilemeyen komisyon tutarlarının veya verilmeyen hizmetlere ilişkin bedellerin satıcıdan tahsili,
- Kamu kurumlarına veya adli makamlara yapılan şikayetler nedeniyle satıcılara ticari misillemeler yapılması
- Mevzuatta belirlenenden daha uzun süreli cayma hakkı tanınması.
- Aracılık Sözleşmesi
Yönetmelik, ETAHS ile ETHS arasında pazaryeri üyeliğini düzenleyen aracılık sözleşmesinin asgari içeriğini belirlemiştir. Söz konusu içerik, taraflar arasında dengeli bir yaklaşım benimsenmesini sağlamaya yöneliktir.
Sözleşmenin değiştirilmesine ilişkin bildirim, ETHS’ye dahili iletişim sistemi ve onaylanmış elektronik iletişim adresi üzerinden bildirilmelidir. Bu bildirimden 15 gün sonra kural olarak ilgili değişiklik yürürlüğe girecektir. Menfaat dengesinin ETHS aleyhine bozulduğu durumlarda ise değişiklik istisnai olarak 30 gün sonra yürürlüğe girecektir. 30 günlük süre içerisinde ETHS’nin sözleşmeyi tazminatsız olarak feshetme hakkı bulunmaktadır.
ETAHS’nin ETHS’ye sunduğu aracılık hizmetlerini aracılık sözleşmesinde verilen nesnel ölçüler hariç olmak üzere kısıtlaması, askıya alması ya da sonlandırması mümkün değildir. Böyle durumların varlığı halinde işlem yapılmadan önce ETHS’nin savunmasının alınması gerekmektedir.
- İletişim, Arama Motoru Reklamları, Veri Paylaşımı ve Entegrasyon
Yönetmelik, ETAHS’nin dahili bir iletişim sistemi kurmasını gerektirmektedir. Bu sistem vasıtasıyla ETHS ile ETAHS arasında iletişim kurması, çeşitli bildirimleri yapması ve sistemde aracılık sözleşmesinin saklanması hedeflenmektedir. Kural olarak dahili iletişim sistemi üzerinden yapılan ETHS başvurularının 15 gün içerisinde sonuçlandırılması gerekmektedir. Dahili iletişim sistemi aynı zamanda Ticaret Bakanlığı’nın görevlendireceği personelin erişimine de açılması gerekmektedir.
Çevrimiçi arama motorlarında ETAHS ve ETHS’lerin; ilgili marka sahiplerinin önceden onayını almadan bu marka sahiplerinin markalarını anahtar kelime olarak reklam vermeleri yasaklanmıştır. Bu tür durumlar için Ticaret Bakanlığı’na şikâyette bulunma imkânı getirilmiştir.
Orta, büyük ve çok büyük ETAHS’lerin aşağıda sayılan veri işleme ve paylaşımı kurallarına uymaları gerekmektedir:
- Aracılık hizmetinden elde edilen veriler, ETHS’lerle rekabet edilirken kullanılamaz ve sadece aracılık hizmetinin sunulması ve geliştirilmesi amacıyla kullanılabilir.
- Aşağıdaki verilere ilişkin olarak bedelsiz erişim ve taşıma imkânı verilir:
- ETHS tarafından satışa sunulan ürünlerin satış ve iade verileri, özellikleri, açıklamaları ve görselleri; bu ürünlere ilişkin soru, cevap ve değerlendirmeleri.
- ETAHS tarafından elde ediliyor olması halinde; dönemsel, özel gün, kategori ve ürün bazlı en çok tercih edilen ürün verileri, alıcıların cinsiyet, yaş grubu, il ve ilçe dağılımı ile satın alma gün ve saat verileri, ETHS’nin performansına ilişkin değerlendirme puanı.
- ETAHS tarafından ETHS’nin ürünü için verilen ve elektronik ticaret pazar yerinde yer alan ürünleri ayırt etmeye yarayan tekilleştirilmiş numarayı.
- ETHS’lerin erişim ve taşıma talepleri için uygun bir arayüz oluşturulması gerekmektedir. Berilere ilişkin başvurular 15 gün içerisinde sonuçlandırılmalı ve alıcı bilgileri anonim olarak paylaşılmalıdır.
ETAHS, elektronik ticaret pazar yerlerinde satışına aracılık ettiği malların sipariş bilgilerinin ETHS’ye eş zamanlı iletilmesine ve stok bilgilerinin güncellenmesine yönelik ETHS ile gerekli entegrasyonu sağlamakla yükümlüdür.
- Mevzuata Uygunluk Raporu
Orta, büyük ve çok büyük ölçekli ETAHS, ETHS tarafından sağlanan içerikle ilgili olarak Kanuna, 6502 sayılı Kanuna, 24/3/2016 tarihli ve 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanununa, 5846 sayılı Kanuna, 22/12/2016 tarihli ve 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanununa ve bu Kanunlara dayanılarak yürürlüğe konulan düzenlemelere aykırı hususları tespit etmek amacıyla her yıl inceleme yapmakla ve bu incelemeye ilişkin rapor hazırlayarak izleyen takvim yılının nisan ayı içinde Ticaret Bakanlığı’na sunmakla yükümlüdür. Bu raporda, aykırılığın konusu ve ilgili mevzuatı, bunlara ilişkin tespit yöntemleri ile alınan tedbirlere de yer verilmelidir.
- Reklam ve İndirim Bütçeleri
Kanunda öngörülen reklam ve indirim bütçelerine ilişkin kısıtlamalar Yönetmelik ile de tekrarlamış durumadır. Bununla birlikte üçüncü kişilerin yaptığı reklamların ETAHS lehine sonuç doğurması halinde, ETAHS’nin Ticaret Bakanlığı’nı yanıltmaya yönelik iş ve işlem yaptığı kabul edilerek dolaylı yoldan üçüncü kişilerin reklamlarının da kısıtlanması öngörülmüştür.
- Elektronik Ticaret Lisansı
Aynı ekonomik bütünlük içerisinde bulunan tüm şirketler de dahil olarak değerlendirilmek üzere, bir takvim yılındaki net işlem hacmi 10 milyar liranın, iptal ve iadeler hariç işlem sayısı 100 bin adedin üzerinde olan elektronik pazaryeri faaliyetine devam edebilmek için Ticaret Bakanlığı’ndan lisans almak ve lisansını yenilemek zorundadır. Lisans alma yükümlülüğünün 1 Ocak 2025’ten itibaren yerine getirilmesi kararlaştırılmıştır. Lisans alma yükümlülüğü temel olarak sadece lisans ücretinin ödenmesini gerektirmektedir.
- Kayıt Saklama
ETHS ve ETAHS, mevzuat kapsamındaki iş ve işlemlerine ilişkin bilgi, belge, defter ve elektronik kayıtlarını, iş veya işlemin gerçekleştiği tarihten itibaren on yıl süreyle saklar ve bunları talebi halinde Ticaret Bakanlığı’na sunar.
- Yürürlük
Yönetmeliğin yürürlüğüne ilişkin tablo aşağıda paylaşılmaktadır.
| Yükümlülük | Yürürlük/Uyum Tarihi |
| 7 Temmuz 2022 tarihi itibarıyla kendi markasını ya da ekonomik bütünlüğündeki diğer markaların pazaryerinde satışının durdurulması
7 Temmuz 2022 tarihi itibarıyla çok büyük ölçekli ETHS ve ETAHS’lerin ekonomik bütünlüğü içerisindeki banka ve ödeme kuruluşları ile taşıma şirketlerinden hizmet almasına ilişkin kısıtlamalar |
1 Ocak 2024 |
| 1 Ocak 2023 tarihinden önce yapılan aracılık sözleşmelerinin mevzuata uyumlu hale getirilmesi | 1 Temmuz 2023 |
| Elektronik ticaret lisansı alma zorunluluğu | 1 Ocak 2025 |
| Dahili İletişim Sistemi yerine alternatif metotlar kullanma istisnasının süresi | 1 Temmuz 2023 |
| 1 Ocak 2023’ten önce üye olan ETHS bilgilerinin doğrulanması yükümlülüğü | 1 Ocak 2024 |
| Dahili iletişim sistemi kurma yükümlülüğü | 1 Temmuz 2023 |
| Reklam ve indirim bütçesi kısıtlamaları (2022 yılı işlem hacimlerine de uygulanacaktır) | 1 Ocak 2023 |
| Veri paylaşımı ve işleme kısıtlamaları | 1 Ocak 2024 |
| Diğer Yönetmelik hükümleri | 1 Ocak 2023 |
